Վարդան Այգեկցի (12-13րդ դդ.)
Աղվեսագիրք, Հայպետհրատ, Երևան, 1935
ԹԱԳԱՎՈՐՆ ՈՒ ՕՁԸ
Le roi et le serpent
Texte en arménien oriental :
Կար մի թագավոր և ուներ մի սիրելի օձ, որն ամեն օր նրան բերում էր մի կարմիր դահեկան։ Թագավորն ունեցավ մի մանուկ, որին սնուցում էր գահի վրա։ Նա օձը նետում էր մանկան պարանոցով, և օձն ու մանուկը այդպես խաղում էին։
Երբ մանուկը մեծացավ, մի անգամ խաղի ժամանակ սուրը հանեց, կտրեց օձի պոչը և գետին գցեց։ Օձը զայրացավ, խայթեց մանուկին, և մանուկն իսկույն մեռավ։ Օձը գնաց օտար երկիր։
Երբ թագավորը եկավ ու տեսավ մանուկին օձի թույնից սևացած ու մեռած, օձի պոչը գետնին ընկած, իմացավ, որ իր մանուկն է թրով կտրել օձի պոչը։ Նա սգաց որդուն, տարավ թաղեց գերեզմանում։
Անցավ մի առ ժամանակ, և թագավորը խնդրատուներ ուղարկեց այն օձի մոտ և ասաց.
— Գիտեմ, որ առաջ իմ որդին է ծռություն արել. նա կտրել է քո պոչը, ապա դու կծել ես նրան։ Ինչ որ եղավ՝ եղավ, և իզուր գնացիր։ Արի, և մենք առաջվա նման կսիրենք իրար ու միասին կապրենք։
Իսկ օձը պատասխան տվեց և ասաց.
— Այդպես չէ. քանի որ ես պիտի նայեմ իմ պոչի վրա, իսկ դու քո որդու գերեզմանին, ուրեմն մեր միջից թշնամությունը չի վերանա։ Լավն այն է, որ դու և ես իրարից հեռանանք, որպեսզի ուրիշ մեծ չարիքներ չծնվեն մեր մեջ։
Traduction en français :
Il était un roi qui avait un serpent préféré qui lui apportait une piastre tous les jours. Le roi eut un enfant qu’il nourrissait sur le trône. Il jetait le serpent autour du cou de l’enfant, et le serpent et l’enfant jouaient ainsi.
Lorsque l’enfant grandit, une fois pendant le jeu il sortit son épée, coupa la queue du serpent et la jeta par terre. Le serpent se fâcha, piqua l’enfant et l’enfant mourut sur le coup. Le serpent partit dans un pays étranger.
Lorsque le roi revint et vit l’enfant noirci et mort du venin du serpent, avec la queue du serpent par terre, il comprit que c’était son enfant qui avait coupé la queue du serpent avec une épée. Il pleura son fils et l’inhuma.
Un certain temps passa et le roi envoya des messagers chez le serpent et dit :
— Je sais que c’est mon fils qui a fait la bêtise le premier. Il t’a coupé la queue, puis tu l’as mordu. Ce qui est arrivé est arrivé, et tu es parti en vain. Viens et nous nous aimerons comme avant et nous vivrons ensemble.
Et le serpent répondit et dit :
— Ce n’est pas ainsi. Car j’aurai les yeux fixés sur ma queue, et toi tu sur la tombe de ton fils, et donc, l’animosité entre nous ne disparaîtra pas. Le mieux c’est que toi et moi nous nous éloignons l’un de l’autre afin d’éviter d’autres grands malheurs entre nous.
|
Հայերէն |
Ֆրանսերէն |
| թագավոր
< թագ < թագուհի < թագավորություն < թագաժահր (syn. թագավարակ, պսակաժահր) |
roi
< couronne < reine < royaume < coronavirus |
| օձ | serpent |
| դահեկան | piastre, denier |
| մանուկ (syn. երեխա)
< մանկական < մանկապարտեզ |
enfant
< d’enfant, enfantin < école maternelle |
| գահ | trône |
| պարանոց
< պարան |
cou
< corde |
| սուր (syn. թուր)
< սրել |
1. épée, 2. aigu
aiguiser, tailler |
| պոչ | queue |
| զայրանալ | se fâcher |
| խայթել | piquer |
| իսկույն | immédiatement |
| օտար
– օտար լեզու < օտարերկրյացի < օտարություն – օտարության մեջ (cf. արտասահմանում) < օտարանալ |
étranger
– langue étrangère < étranger (personne) < étranger – à l’étranger < s’aliéner |
| սգալ
< սուգ (gén. սգո) |
déplorer
< deuil |
| թաղել
< թաղում |
enterrer
< enterrement |
| գերեզման | tombe/ cimetière |
| մի առ ժամանակ | pendant un certain temps |
| խնդրատու | postulant |
| ծռություն
< ծուռ |
courbure, bêtise
< courbe, incliné |
| կծել | mordre |
| իզուր | en vain |
| թշնամություն
< թշնամի < թշնամանալ |
animosité
< ennemi < devenir l’ennemi |
| վերանալ | disparaitre |
| չարիք
< չար < չարություն |
mal, malheur
< méchant < méchanceté |
La déclinaison du nom մանուկ « enfant » :
| CAS | SG | PL |
| Nom | մանուկ | մանուկներ |
| Gen/Dat | մանկան | մանուկների |
| Abl | մանուկից | մանուկներից |
| Inst | մանուկով | մանուկներով |
| Loc | – | – |
Verbes de type inchoatif :
| Infinitive | Radical de l’aoriste –ց– | Aoriste, 3sg |
| զայրանալ‘se fâcher’ | զայրաց- | զայրացավ |
| օտարանալ‘s’aliéner’ | օտարաց- | օտարացավ |
| թշնամանալ‘devenir ennemi’ | թշնամաց- | թշնամացավ |
| վերանալ‘disparaitre’ | վերաց- | վերացավ |
| սևանալ‘noircir’ | սևաց- | սևացավ |
| մեծանալ‘grandir’ | մեծաց- | մեծացավ |
| իմանալ‘apprendre’ | իմաց- | իմացավ |
Traduction :
- Sur la première page du journal il y avait la photo du roi et de la reine.
- Le serpent était accroche à l’arbre comme une corde.
- Le trône du roi était beaucoup plus petit que le garçon imaginait.
- Bien qu’on fût lundi, l’école maternelle était vide à cause du coronavirus.
- Lorsque l’homme vit le serpent, il sortit immédiatement l’épée et coupa la tête du serpent.
- Tu t’inquiètes pour rien (ne t’inquiète pas en vain), il se fâchera pendant un certain temps après ça passera.
- Tous les soldats (զինվոր) étaient enterrés dans un grand champ devant la mer et sur chaque tombe il n’y avait qu’une croix en bois.
- Il n’est pas méchant, mais il a beaucoup d’ennemis.
- Si ça continue ainsi, beaucoup d’oiseaux disparaîtront.
- Il regardait longtemps le tableau au mur qui était incliné.